Sanal ve Artırılmış Gerçeklik Kullanan Spor Dalları: Kullanım Örnekleri

Sanal gerçeklik (VR) kavramı, aslında bir süredir insanlığın hayal gücünü meşgul ediyor. Jules Verne’in erken dönem bilimkurgu romanlarından 1990’ların hantal katot ışınlı tüp ekranlarına kadar, tamamen simüle edilmiş bir dünyaya dalma hayali devam etti. Teknoloji son yıllarda önemli ilerlemeler kaydetse de, VR’ın ana akımda benimsenmesine giden yol yavaş ve dolambaçlı oldu. Ancak spor alanında VR ve onun yakın kuzeni artırılmış gerçeklik (AR) nihayet gerçek potansiyellerini göstermeye başlıyor.

Sanal ve arttırılmış gerçeklik nedir sorusunun cevabı aslında kökleri 1900’lerin başına uzanan bir konu. 3 boyutlu bir illüzyon yaratan ilkel stereoskopların icadından tutun da 1950’lerde başa takılan görüntüleme cihazlarına (HMD) kadar aslında bu teknolojinin ilkel versiyonları vardı. Bu erken dönem cihazlar hantal ve rahatsız ediciydi üzerine sınırlı bir görsel deneyim sunuyordu. 1980’ler ve 1990’larda Atari ve Nintendo gibi şirketlerin VR arcade oyunları sunmasıyla VR geliştirme işi hızlandı. Ancak bu sistemler pahalı ve teknik olarak yetersizdi, bu da ilginin azalmasına neden oldu.

İçinde bulunduğumuz yüzyıl ise sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojisi için rönesans olarak kabul edilebilir. Mikroçipler, nano çipler derken cihazlardaki işlem gücü bambaşka bir seviyeye ulaştı. Ardından gelen görüntüleme ve hareket izleme alanlarındaki gelişmeler, teknolojinin bu koluna yeni bir hayat verdi.

VR simülasyonları, arttırılmış gerçeklik teknolojisi spor alanında resmen devrim yarattı. Artık sportif faaliyetlerle ilgilenen teknik ekip, sporcular ve taraftarların bu teknolojiye aşinalığı var. VR teknolojisini sporcuların performanslarını artırmak için spor eğitimlerine entegre ediliyor. Diğer yandan 1Win az uygulaması gibi sanal spor bahis çözümleri sunan yenilikçi sitelerde yaygın olarak kullanılıyor. Müthiş potansiyel vadeden bu teknolojinin hangi alanlarda zirve yapacağına dair öngörüler ise şöyle:

Eğitim ve Performans Geliştirme

VR simülasyonları

Farklı disiplinlerden sporcular, oyun durumlarını kopyalayan gerçekçi ve simüle edilmiş ortamlarda antrenman yapabilir hale gelecekler. Örnek vermek gerekirse basketbolcular sanal bir rakibe karşı serbest atış antrenmanı yapabilecek. Ya da golfçüler sanal sahalarda becerilerini geliştirirken kayakçılar eğitim tesisinden ayrılmadan zorlu yamaçlarda hareket edebilecekler. Yüzücüler stillerini ve hızlarını geliştirmek için havuzda ya da karada antrenman yapabilecekler. Sporcuların sakatlanma riski olmadan gelişebilecekleri kontrollü ortamlar sağlaması açısından vr sport oldukça önemli.

Yaralanma rehabilitasyonu

VR, yaralanma rehabilitasyon programlarında değerli bir araç olabilir. VR, sporcuların kontrollü hareketleri sanal bir ortamda gerçekleştirmesine izin vererek, güç, denge ve koordinasyon kazanmalarına yardımcı olabilir. Ek olarak, VR terapistleri, bir sporcunun performansını engelleyebilecek fobileri veya kaygıları gidermek için özel senaryolar oluşturarak sanal spor ortamında gelişme sağlayabilir.

Taraftar Katılımı ve Eğlence

Heyecanlı basketbol maçlarını sahada bizzat izlemenin heyecanı elbette paha biçilemez. Ama mesela oturduğunuz yerden NBA maçlarında olduğunuzu hayal etmek güzel olmaz mı? Sahanın hemen arkasındaki sanal bir koltuktan maç izleyebilir ya da bir Formula 1 yarışının adrenalin dolu akışını pilotun bakış açısından deneyimlemek mümkün olsa bence hiçbirimizin bu deneyimi yaşamaya itirazı olmaz. İşte VR teknolojisi, taraftarları doğrudan aksiyonun kalbine taşıyabilen sürükleyici canlı yayınlar için kapılar açıyor.

Gerçek Dünya Örnekleri:

• Beyzbol: ABD’deki Major League Baseball (MLB) takımları, oyuncularını vuruş ve atış tekniklerinde eğitmek üzere VR antrenmanlarını kullanıyor. Purdue Üniversitesi’nde yürütülen bir programda antrenörler ve spor sağlığı personeli rutin olarak beyzbol oyuncularını eğitmek için kısa VR modülleri kullandılar. Katılımcılar programa olumlu yanıt verdi ve VR eğitiminin gözlerini eğitmek için eğlenceli ve faydalı olduğunu buldu.
• Basketbol: NBA, takımlar için VR eğitim programları geliştirmek üzere VR şirketi STRIVR ile ortaklık kurdu. Bu programlar, oyuncuların yaklaşan rakiplerin oyunlarını incelemelerine ve sanal bir ortamda stratejileri prova etmelerine olanak tanır. ABD’deki taraftarlar, belirli NBA maçlarını Xtadium uygulaması ve Meta Horizon Worlds’de bulunan Meta Quest cihazı üzerinden sanal gerçeklikte ücretsiz olarak izleyebiliyorlar. NBA sanal gerçeklik özelliği şu an yalnızca ABD’de kullanılıyor.

Okyanusun öte yanını inceledikten sonra kendi tarafımıza dönebiliriz. Mesela komşumuz Azerbaycan’da spor eğitimi için VR uygulamaları geliştiren çalışmalara imza attığını görüyoruz. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisinin projelerden biri VR simülasyonları oluşturmaya odaklanıyor. Bu şekilde

• Tekvando sporcularını, sanal rakiplere karşı antrenman yapmaları,
• reaksiyon süresi ile dövüş tekniklerini geliştirmeleri amaçlanıyor.

Azerbaycan spor alanında VR teknolojisine olan artan ilgiyi gözler önüne sererken Türkiye’de de çok sayıda şirketin bu alanda kayda değer çalışması var.

Geleceğe Bakış

VR ve AR spor dünyasında hala emekleme aşamasında ancak potansiyelleri inkar edilemez. Teknoloji gelişmeye devam ettikçe, daha da yenilikçi uygulamaların ortaya çıkmasını bekleyebiliriz. Kişiselleştirilmiş eğitim programlarından interaktif taraftar deneyimlerine kadar VR ve AR, sporları deneyimleme ve onlara katılma şeklimizi kökten değiştirme potansiyeline sahip.

Ancak, bizi bekleyen zorlukları da kabul etmek gerekir. VR teknolojisinin maliyeti bazı sporcular ve takımlar için giriş engeli olabilir. Ek olarak, güvenlik ve potansiyel hareket rahatsızlığı ile ilgili endişelerin ele alınması gerekir.

Bu zorluklara rağmen, VR ve AR’nin spordaki geleceği parlak. Teknolojideki sürekli gelişmelerle ve faydalarına ilişkin artan farkındalıkla, önümüzdeki yıllarda VR ve AR’nin spor ortamının ayrılmaz bir parçası haline gelmesini bekleyebiliriz.