Sözcüklerin çok yönlülüğü ve çeviri çalışmaları üzerine araştırmalar yapan sanatçı Deniz Gül, dil kavramına bir sanat biçimi olarak ilgi duyar. Pratiğinin temel unsurları olan metin, heykel ve enstalasyonları -bir his, fikir ya da rastlantının canlandırılması gibi- sesten yola çıkarak söz, nesne ve eylemleri dile getirmeye odaklanır. Ardışık programının ikinci sergisi Kazı ve Yüzey’deki işlerinde şimdiye dek başvurduğu görsel mecralardan uzaklaşan sanatçı, dilin yalnızca bir iletişim aracı şeklinde tanımlanmasına karşı, üretiminde sözcükleri kullanır. “Dil nasıl icra edilir? Ekonomik, ekolojik ve toplumsal kriz zamanlarında sözcüklerin süreçlere müdahilliği ve etkileri nasıl takip edilir?” SALT Galata’nın üç katı ve çevrimiçi ortamda sunulan serginin ziyaretçilerini, bu sorulara duyduğu meraka ortak etmeye öncelik veren Deniz Gül, dille kurulan bildik ilişkilere yeni bakış açıları geliştirmeyi amaçlar.
Sanatçıya göre dil, daima yeni baştan yapılanmakta olan bir kurgu, sınırları sürekli müzakere edilen bir coğrafyadır. Yazma eylemini sözün değişip dönüştüğü, “kuralsız bir oyun alanı” olarak tarif eden Deniz Gül’ün Klavuz (2016-2021) işi, satır satır taradığı Türkçe yazım kılavuzunda çağrışımlara dayanan ve mutlak bir anlama ulaşma çabası olmayan yazılı müdahalelerden oluşur. Bu düzenlemeleri gösteren Klavuz sayfaları, giriş katındaki SALT Araştırma mekânında incelenebilir.
Tavlamalar (2021), bir sözcüğün diğerini çağırması, sanatçının deyişiyle “tavlaması” sonucu kurulan söz öbeklerinden meydana gelir. Birinci kattaki ses kaydı, sesin sesi, sözün sözü çağırdığı bir şiiri andırır.
Gül’ün çeşitli ülkelerde çektiği kısa videolardan kesitler içeren Kartpostal (2017-2020), SALT Galata’daki bilgilendirme ekranlarının günlük akışına sızar. Gündeliklik ve sıradanlığı bir görsel alfabe fikri üzerinden düşünen bu hareketli görüntüler, ayrıca, alışılmış manzaralar ve diğer temsilî görüntülerle hatırlanan kartpostal estetiğinin dijital ortamda yeniden yorumlanmasına dair mütevazı bir denemedir.
Sanatçının Daire Düz (2021) işi, “Söylemek yapmaktır” önermesine dayanan “söz eylem kuramı” ile ilişkilenir. Çizgi çekmek kadar basit ama temel bir hareketi esas alan performans, yazma, silme ve yeniden yazma eylemleriyle aralarındaki duraksamaları, bu kattaki sergi mekânında fiziki bir yapının sil baştan kurulmasıyla yansıtır. Serginin geneline hem gerçekte hem de mecazen hâkim olan “yapım aşamasında” hissi, bu iş özelinde, çoğu zaman göz ardı edilen iş gücüne dikkati çeker.
SALT’ın Çalışma Grupları kapsamında Ekim 2020’de, Deniz Gül’ün bir grup katılımcıyla yürüttüğü atölye ile başlatılan antoloji projesi Çeviri’nin çalışmaları da sergi paralelinde devam ediyor. Üç aşamalı proje, dile dair aciliyetleri ve süregelen tartışmaları irdelemeye; yabancı dillerdeki kavramlara Türkçe karşılıklar geliştirerek bunları ulaşılabilir kılmaya odaklanıyor. Postkolonyal teori, feminist ve kuir düşünüş, yeni materyalizm, teknoloji ve veri kullanımı gibi başlıklar altında derlenen Çeviri antolojisinde, Gül’ün projeye davet ettiği sanatçı, küratör, yazar ve akademisyenlerin katkısıyla çevirisi yapılan metinler, sanatçı konuşmaları ve sunum-performanslar yer alıyor. Müşterek bir düşünsel üretim sürecinin çıktısı olarak bir web sitesinde derlenen içerik, giriş katının yanı sıra uzaktan incelemeye açılıyor.
#Words [#Kelimeler] ise, bir sözcük veya sözün önüne diyez işareti eklenmesiyle oluşturulan ve birbirini tanımasa da aynı meselelere duyarlı sosyal medya kullanıcıları arasında ortak bir dil yaratan etiketler (hashtags) ile ilişkilenir. “Günümüzde hangi kelimelerle düşünüyor, yazıyor, konuşuyor ve bir araya geliyoruz? Bugünü hangi kavramlarla ifade ediyoruz?” #Words [#Kelimeler], Deniz Gül’ün bu sorular temelinde seçtiği 2753 kelimeyi hiyerarşik düzene sahip olmayan bir veritabanında incelemeye açıyor. Sistemde 75 binin üzerinde haber sitesi ve blog sayfasında taranan kelimeler, son yayınlanma tarihinden geçmişe doğru sıralanıyor. Kullanıcılar etikete tıkladığında, o kelimenin yer aldığı en yakın tarihli makaleye yönlendiriliyor. Üç dakikada bir güncellenerek yeniden düzenlenen bu kelime yığını, gündem ve bağlamın değişim hızına işaret ediyor.
SALT’tan Amira Akbıyıkoğlu ile Farah Aksoy tarafından hazırlanan ve sanatçılar Barış Doğrusöz, Deniz Gül, Volkan Aslan, Aykan Safoğlu ile Fatma Belkıs ve Onur Gökmen’in sergilerinden oluşan Ardışık programı yıl boyunca SALT Galata’da devam edecektir.
SAHA tarafından desteklenen Ardışık, SALT Galata’nın ardından, L’Internationale üyesi kurumlardan Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (Madrid), Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Varşova) ve M HKA, The Museum of Contemporary Art’ın (Antwerp) 2021-2022 programları kapsamında sunulacaktır.
Çeviri (2020-devam ediyor) projesine destek verenler
Seçki ve son okuma: İpek Altun, Hakkı Kaan Arıkan, Kerem Ozan Bayraktar, Derya Bayraktaroğlu, Deniz Gül, Kevser Güler, Matt Hanson, Aslı Seven, Ezgi Tok
Çevirmenler: Sinan Refik Akgün, İpek Altun, Hakkı Kaan Arıkan, Ari Büyüktaş, Jorela Karriqi, Rana Kelleci, Eda Kurç, Gülşah Mursaloğlu, Merve Pehlivan, İpek Şahinler, Efsun Ecem Üçkardeş, Merve Ünsal
Projelerin web tasarımı ve uygulaması Kraftend’in desteğiyle gerçekleştirilmiştir.
Katkıda Bulunanlara Teşekkürler
Kemal Ay, Eda Berkmen, Ayşe Bozkurt, Engin Çetin, Madlen Ma Kamhi, Nesimi Kara, Arın Kuşaksızoğlu, Leyla Pekin, Ezgi Tok, Berkay Tuncay, Mehmet Yaranona
News
