VakıfBank Kültür Yayınları’nın (VBKY) Türkçe’de ilk kez okura sunduğu “Toplu Eserler ve Diğer Hikâyeler” ile “Devridaim” isimli eserler, birbirinden bağımsız öyküleri ve deneme-öykü karışımı yeni anlatım yöntemlerini içeriyor. Guatemalalı yazar Augusto Monterroso’nun yazdığı kitaplarda mizah ve ironi etkin bir şekilde kullanılırken, edebiyatseverler sıra dışı hikâyelerle buluşuyor.
Augusto Monterroso kimdir?
Latin Amerika edebiyatında Gabriel García Márquez ve Julio Cortázar gibi Boom kuşağı yazarları arasında yer alan Augusto Monterroso, 21 Aralık 1921’de Guatemala’da doğdu. Honduras vatandaşı olarak yaşamına devam etti. 1944’te Meksika’ya sürgüne giden Monterroso, kısa öykülerinde kullandığı ironik ve mizahi üslubuyla tanındı. 7 Şubat 2003’te vefat eden Monterroso, birçok edebiyat ödülünün sahibi oldu. VBKY’nin Türkçe’de ilk kez yayımladığı “Toplu Eserler ve Diğer Hikâyeler”de edebiyat tarihinin en kısa öyküsü “Dinozor” yer alıyor, “Devridaim” de ise şairler, âşıklar ve mutsuzlar hikâye-deneme anlatısının ana unsurunu oluşturuyor.
Darbelerin arasında edebiyat: İroninin yükselişi
Monterroso’nun farklı üslubunun ayrıntıları Boom kuşağı kalemlerinin ortak özelliklerinde bulunuyor. Latin coğrafyasında 20’nci yüzyılda yaşanan sivil ve askeri darbeler karşısında darbe karşıtı yazarlar dilin tüm imkânlarını zorladı. Bu da ironi başta olmak üzere varoluşçu bir bakış açısıyla ortaya koyulan yepyeni anlatım yöntemlerinin temelini oluşturdu.
Sert mizah kullanımı
Monterroso “Toplu Eserler ve Diğer Hikâyeler”deki Güneş Tutulması öyküsünde, Guatemala’da yerliler tarafından esir alınan ve kurtuluşu düşleyen Frer Bartolomé Arrazola karakterinin hayatından kısa bir süreç anlatıyor. Her Üç Kişiden Biri öyküsünü mektup olarak sunuyor, enteresan konu radyo yayınına dek uzanıyor. Üç anlatıcının olayları kendi bakış açısından aktardığı Diyojen’i Bile, Monterroso’nun sıra farklılığını ortaya koyan bir diğer hikâye olarak öne çıkıyor. Monterroso öykülerinin genelinde sert mizah kullanıyor.
“Hayat deneme değil…”
Hikâye ve denemeyi birleştirdiği “Devridaim” kitabında Monterroso, şu satırları söylüyor: “Hayat deneme değil, birçok şey denememize rağmen; hayat hikâye değil, birçok şey uydurmamıza rağmen; hayat şiir değil, birçok şey hayal etmemize rağmen. Hayatın şiirinin hikâyesinin denemesi devridaimdir; evet, devridaim.” Kitabın Atfa Dair bölümünde, her yazarın ardında çekingen birinin gizli olduğunu belirten Monterroso, “Ancak en pısırığının bile son derece dolaylı ve beklenmedik yollardan da olsa düşüncesini daima açığa vurup onu öğrenmeye can atan veya can attığını sandığı insanlığa miras bırakmaya çalışacağı kesindir. Eğer birtakım kişisel veya toplumsal sebepler kendini açıkça ifade etmesine mâni oluyorsa, kriptogram veya mahlasa başvurur. Her halükârda kimliğini er ya da geç tespit edebilmemiz için gerekli ipuçlarını bırakır” sözlerini kaydediyor.
News
